De dag starten met je kop koffie en het praatje met je collega. De jaarlijkse teamdag met afsluitende bbq. Of de manier waarop jullie afscheid nemen van een collega die naar een andere functie vertrekt. Wanneer is een ritueel nu eigenlijk een ritueel en wanneer heb je het over tradities of gewoontes? Het is één van de meest gestelde vragen tijdens onze workshops.
Iedere organisatie – ook die van jou – heeft tradities, gewoonten en rituelen. De grote gemene deler tussen deze termen: ze maken alle drie onlosmakelijk deel uit van je organisatiecultuur. Maar hoe weet je waar je mee te maken hebt? De woorden rituelen, tradities en gewoonten worden namelijk vaak over één kam geschoren of door elkaar gebruikt, terwijl het om wezenlijk andere dingen gaat. In deze blog zetten we de verschillen voor je op een rij.
Gewoontes in het onbewuste
Een gewoonte is een handeling die je gewend bent om – doorgaans – onbewust en zonder erbij na te denken uit te voeren. Het zijn geautomatiseerde handelingen, zoals je tanden poetsen, autorijden of je eerste koffie bij binnenkomst op je werk. Door de routine zijn deze handelingen in je hersenen geprent en daardoor heel moeilijk te veranderen. Een gewoonte kan een ritueel worden, wanneer je het gevoel hebt dat je er niet zonder kunt. Dit zie je vaak terug bij sporters, zoals steeds dezelfde sokken aantrekken voor een wedstrijd of steeds op een zelfde manier het veld opkomen. Maar het kan simpelweg ook de manier zijn waarop je je dag start. De rituelen die je voor jezelf nodig hebt om rustig wakker te worden, omdat je zonder die deze rituelen niet vanuit een fijne energie aan je werk begint.
Rituelen zorgen voor gezonde, wendbare en gelukkige organisaties én medewerkers
Tradities door overlevering
Een traditie is een gewoonte of gebruik dat van generatie op generatie wordt doorgegeven. De functie van een traditie is het in stand houden van de stabiliteit van de maatschappij – of in ons geval – de organisatie. Het jaarlijkse teamuitje, de kerstborrel, de nieuwjaarsbijeenkomst, het feit dat je verjaardagen viert en mensen verwelkomt zijn tradities die in organisaties van medewerker op medewerker worden doorgegeven. Ze zijn ooit ontstaan en worden meegenomen in de levensloop van de organisatie. Tradities zijn vaak onderwerp van discussie. Wat de één waardevol vindt, ziet de ander als conservatief en ‘achterhaald’ (denk maar aan onze Zwarte Pieten Discussie). Hoewel tradities statisch lijken, veranderen en vernieuwen ze steeds onder invloed van de tijdsgeest. Wanneer je kijkt in de geschiedenis van je eigen organisatie ontdek je hoe bestaande tradities in de loop der jaren zijn veranderd.
Rituelen om te verwerken en te beleven
Een ritueel is een bewuste betekenisvolle handeling om met behulp van symboliek en vanuit een positieve intentie met aandacht overgangen en emoties te beleven, te verwerken en/ of een plek te geven. Wat een ritueel anders maakt dan ieder andere handeling, is de bewuste keus om emoties te verwerken of te beleven én de manier waarop je met aandacht symboliek inzet om dit te doen. Rituelen maken onderdeel uit van de cultuur van een organisaties. Het zijn de dingen die je doet om samen iets bijzonders te beleven of om moeilijke momenten te verwerken.
De kracht van rituelen
Rituelen kunnen cultuur versterken en cultuur veranderen. Zo kunnen ze onderdeel zijn van een traditie (het feit dat je een teamdag met bbq organiseert is niet perse een ritueel, maar deze dag kan wel rituelen bevatten in de manier waarop je deze vormgeeft) of een gewoonte helpen veranderen, door bewust iets anders in te zetten dan de automatische routine die je hersenen gewend zijn.
Bewust stilstaan bij rituelen als onderdeel van je organisatiecultuur zorgt ervoor dat je op een effectieve manier om kunt gaan met tradities, emoties en gewoonten. En dat houdt je organisatie én je medewerkers gezond, wendbaar en gelukkig!