Het was altijd zo leuk. Al jaren hebben jullie vaste rituelen en tradities met Sinterklaas. Het dobbelspel, de chocoladeletter of een uitgebreide surprise? Ooit begonnen met een team dat toen uit andere mensen bestond. Of gestart door die enthousiaste medewerker (was het niet Carla?) die allang weg is. En nu… vele Sinterklaasbijeenkomsten later, merk je dat de sprankeling een beetje weg is. Dat het ritueel dat ooit zo gezellig en verbindend was, nu een zelfs een beetje irritatie opwekt! In deze blog 4 tips om een ‘stoffig’ ritueel weer nieuw leven in te blazen.
Nog even en dan breekt het Heerlijk Avondje aan. Pakjes, dobbelspel, pepernoten, boterletter en grote, grote kommen warme chocolademelk. De dagen en weken rond 5 december hebben -zeker met kleine kinderen – iets magisch moois en sprookjesachtigs. Vol verwachting klopt dan ook mijn hart en wanneer de goede sint van de boot afstapt, geloof ook ik weer heilig in ons nationale sprookje. Hoe zijn pieten er dan ook uit mogen zien… .Sinterklaas is een prima voorbeeld van hoe rituelen soms mogen (of moeten?) veranderen, bedenk ik me terwijl ik in mijn chocolade letter bijt. Geen feest waar zoveel discussie over is ontstaan de laatste jaren als de verjaardag van onze kindervriend. Voor- en tegenstanders van zwarte piet rollen over elkaar heen met krachtig taalgebruik en boze beschuldigingen.
Rituelen om te verbinden
Ons Nederlandse sinterklaasfeest geeft mooi weer wat er gebeurt wanneer je het niet met elkaar hebt over wat rituelen doen, of wat ze zouden moeten doen. Want voor een feest dat ons ‘wil verbinden met onze Nederlandse identiteit’ is de verbinding vaak ver te zoeken. En is het ‘vol verwachting klopt ons hart’ zo langzamerhand veranderd in ‘we houden angstvallig onze adem in’. Wellicht dat de grote selectie aan Pieten-mogelijkheden dit jaar een beetje lucht brengt in het geheel.
Nieuwsjaarsreceptie-snoekduik
Maar goed, de Sint zette me wel aan het denken. Stoffige – of verouderde – rituelen kom je namelijk ook in organisaties in grote getale tegen. Rituelen waar niemand meer van weet hoe ze ooit zijn ontstaan of wat de zin ook alweer was. Wat denk je van de kerstborrel waar Jan ieder jaar weer dezelfde grappen vertelt en Dinie van de afdeling inkoop steevast aangeschoten tegen Gerard aanhangt? Of de nieuwjaarstoespraak van de directeur waar de clichés je naar de keel grijpen en je eigen goede voornemens een langzame dood sterven in de stroom kantoorjargon? Om maar te zwijgen van de Nieuwjaarsreceptie-snoekduik om het zoenen van de volledige afdeling IT te omzeilen? Klinkt niet als verbinding en gezamenlijkheid, of wel?
Oude rituelen afstoffen
Wat doe je als het ritueel niet meer doet wat het moet doen? Als het ritueel mensen tegenover elkaar zet in plaats van verbindt? Als het irriteert en schuurt in plaats van verbindt en versterkt? Als het feest irritatie en gedoe oproept in plaats van vreugde en vrolijkheid? Dan moet je het daar met elkaar over hebben! Dan verdient het om terug te gaan naar de bedoeling of intentie van het ritueel of de traditie: verbinding, gezamenlijkheid en gevoel van gedeelde identiteit. En te kijken hoe je het ritueel daar weer op kunt aanpassen. De langlopende discussie rond Sinterklaas en Zwarte Piet is een mooie aanleiding om te reflecteren op de rituelen, tradities en gebruiken in je eigen organisatie die misschien wel een update kunnen gebruiken. Op welke manier kun je vasthouden aan tradities en rituelen en tegelijkertijd recht doen aan de behoefte om deze te veranderen? Op welke manier kunnen bestaande rituelen aan kracht winnen?
4 Tips om hiermee aan de slag te gaan:
- Kijken: Schrijf op welke rituelen, tradities of gebruiken jullie in je organisatie of team hebben die bedoeld zijn om een gevoel van verbinding op te roepen bij medewerkers?
- Voelen: Check met elkaar bij elk van deze rituelen of ze zin hebben en zin geven. Oftewel: beleven jullie door deze rituelen een gevoel van onderlinge verbondenheid of niet?
- Bespreken: Bekijk bij de rituelen die geen gevoel van verbondenheid (meer) geven, wat ervoor nodig is om de rituelen weer te versterken.
- Kies: Maak samen een keus voor nieuwe symboliek om het ritueel opnieuw vorm te geven of aan te passen.
Rituelen zouden geen keurslijf moeten zijn, maar manieren om binnen een organisatie vanuit aandacht en intentie bij te dragen aan verbinding, vieren, verwerken en veranderen. Alleen dan hebben rituelen zin. Zo, dan ga ik nu even kijken wat er in mijn schoentje zit! Succes en plezier bij alles wat je doet deze week!
Meer lezen? Download dan ons gratis E-boek ‘Het organisatiegezin, de kracht van rituelen in jouw organisatie’. Hierin vind je handvatten om op een andere manier te kijken naar de rituelen en tradities in jouw organisatie.
(foto: Marleen Sahetapy Fotografie)